El kırılması, kemik bütünlüğünün bozulmasıyla oluşan ciddi bir yaralanmadır. Günlük yaşamda düşme, çarpma veya spor kazaları gibi durumlarda sıkça karşılaşılan bu yaralanma türü, doğru şekilde tedavi edilmediğinde kalıcı hasarlara neden olabilir. Bu makalede, el kırılmasının belirtilerini detaylı bir şekilde ele alacak, hangi durumlarda doktora başvurmanız gerektiğini ve tedavi sürecini açıklayacağız.
El Kırılması Nedir?
El kırılması, el kemiklerinden birinin veya birkaçının çatlaması, kırılması veya tamamen yer değiştirmesiyle oluşan bir yaralanmadır. El kemikleri, parmak kemikleri (falanks) ve elin orta kısmındaki tarak kemiklerinden (metakarpal) oluşur. Bu kemiklerden herhangi birinin kırılması, elin hareket kabiliyetini ve işlevselliğini olumsuz etkileyebilir. Kırılma, genellikle düşme, spor yaralanmaları, trafik kazaları veya elin sert bir yüzeye çarpması gibi travmatik olaylardan kaynaklanır. Kırığın ciddiyetine göre belirtiler ve tedavi yöntemleri farklılık gösterebilir.
El Kırılmasının Belirtileri Nelerdir?
El kırılmasının belirtileri, kırığın türüne ve ciddiyetine göre değişiklik gösterebilir. Ancak, genellikle şu belirtilerle kendini belli eder:
Şiddetli Ağrı
El kırılmasının ilk ve en belirgin belirtisi şiddetli ağrıdır. Kırık oluştuğu anda, kişi aniden keskin bir ağrı hisseder. Bu ağrı, elin hareket ettirilmesi veya herhangi bir şeye temas etmesiyle daha da şiddetlenebilir. Ağrının yoğunluğu, kırığın türüne ve yerine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Şişlik ve Morarma
El kırılmasının bir diğer yaygın belirtisi şişlik ve morarmadır. Kırılan kemiğin etrafındaki yumuşak dokular, vücut tarafından travmaya karşı tepki olarak iltihaplanır. Bu durum, kırık bölgesinde şişmeye neden olur. Ayrıca, damarların zarar görmesiyle birlikte morarma da görülebilir.
Hareket Kısıtlılığı
El kırıldığında, kırık bölgesinde hareket etmek zorlaşır. El, parmak veya bileğin hareket ettirilmesi ağrıya neden olur ve kişi elini tam anlamıyla kullanamaz. Bu hareket kısıtlılığı, kemiğin yerinden kayması veya eklem yapılarının etkilenmesi nedeniyle ortaya çıkar.
Şekil Bozukluğu
Kırık olan bir elde, kemiklerin yanlış hizalanması sonucu şekil bozukluğu meydana gelebilir. Bu bozukluk, parmaklarda eğrilik, elin eğilmesi veya elin anormal bir görünüme sahip olması şeklinde kendini gösterebilir. Bu belirti, özellikle kemik uçlarının birbirinden uzaklaştığı çıkık tarzı kırıklarda daha belirgindir.
Elde ve Parmaklarda Uyuşma
El kırılmalarında, sinirler de zarar görebilir. Sinirlerin hasar görmesi, parmaklarda veya elde uyuşma ve his kaybına yol açabilir. Özellikle elin dış kısmında veya parmak uçlarında his kaybı fark edilebilir. Bu durum, acil tıbbi müdahale gerektirir.
Hassasiyet ve Dokunma ile Artan Ağrı
Kırık bölgesine hafif bir dokunuş bile ağrıyı artırabilir. Bu hassasiyet, kemiklerin altındaki yumuşak dokuların hasar görmesinden kaynaklanır. Özellikle parmak uçlarına veya elin tarak kemiklerine dokunulduğunda ağrı şiddetlenebilir.
Anormal Hareket
Bazı el kırıklarında, kırık bölgesinde normalde olmaması gereken bir hareket fark edilebilir. Kemik uçlarının birbirine sürtünmesiyle “çıtırtı” benzeri bir ses duyulabilir. Bu durum, elin kemik bütünlüğünün bozulduğunu ve kırığın ciddiyetini gösterir.
Ciltte Değişiklik ve Yaralanma
Bazı el kırıkları, ciltte kesik, açık yara veya dışarıdan görülebilen kemik parçalarıyla kendini gösterebilir. Bu tür kırıklara “açık kırık” denir ve acil tıbbi müdahale gerektirir. Cilt bütünlüğünün bozulması, enfeksiyon riskini artırır.
El Kırılmasının Türleri
El kırılmalarının türleri, kırığın şekline ve kemiğin yapısına göre farklılık gösterir. Yaygın el kırığı türleri şunlardır:
- Basit Kırık: Kemiğin bütünlüğü bozulur ancak cilt zarar görmez.
- Açık Kırık: Kemiğin bir kısmı cildi delerek dışarı çıkar. Enfeksiyon riski yüksektir.
- Çatlak (İnkomplet) Kırık: Kemik tamamen kırılmaz, sadece çatlak oluşur.
- Parçalı Kırık: Kemiğin birden fazla parçaya bölündüğü ciddi bir kırık türüdür.
- Yer Değiştirmiş Kırık: Kırık uçlarının birbirinden uzaklaştığı ve yanlış hizalandığı kırıklardır.
El Kırılmasında İlk Yardım Nasıl Yapılır?
El kırılmasında doğru ilk yardım, tedavi sürecini hızlandırabilir ve komplikasyon riskini azaltabilir. İşte yapmanız gerekenler:
- Hareket Ettirmeyin: Kırılan elin hareket ettirilmesi, kırığın ciddiyetini artırabilir.
- Sabitleyin: Elin sabit kalması için bir atel veya sert bir nesneyle destekleyin.
- Buz Uygulayın: Şişliği azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için buz torbası kullanın.
- Yarayı Temizleyin: Açık kırık durumunda yaranın enfekte olmaması için bölgeyi temizleyin.
- Tıbbi Yardım Alın: El kırılmaları ciddidir ve mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.
El Kırılması Nasıl Tedavi Edilir?
El kırılmasının tedavisi, kırığın türüne ve ciddiyetine göre değişir. Tedavi yöntemleri şunlardır:
- Alçı veya Atel: Basit kırıklar için alçı veya atel kullanılarak el sabitlenir.
- Redüksiyon: Yer değiştirmiş kırıklarda, kemik parçalarının tekrar doğru hizaya getirilmesi işlemi yapılır.
- Cerrahi Müdahale: Parçalı kırıklarda veya açık kırıklarda cerrahi operasyon gerekebilir. Vida, plaka veya çivi gibi sabitleyici materyaller kullanılır.
Sıkça Sorulan Sorular
El kırılmasının belirtileri ile ilgili sıkça sorulan soruları sizler için derledik;
El kırılmasında ağrı ne kadar sürer?
El kırılmasında ağrı, genellikle kırığın ilk birkaç gününde şiddetlidir. Tedaviye bağlı olarak, ağrı birkaç hafta sürebilir.
El kırılması kaç günde iyileşir?
El kırığının iyileşme süresi, kırığın türüne ve kişinin yaşına bağlı olarak değişir. Genellikle 4-8 hafta içinde kemik iyileşmesi tamamlanır.
El kırılması nasıl anlaşılır?
Şiddetli ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı, şekil bozukluğu ve morarma, el kırılmasının yaygın belirtileridir.
El kırılması için ne zaman doktora gidilmelidir?
Şekil bozukluğu, şiddetli ağrı, elin kullanılamaması ve his kaybı durumlarında derhal doktora başvurulmalıdır.
El kırılmasında ne yapılmalı?
El hareket ettirilmemeli, sabitlenmeli ve şişliği önlemek için buz uygulanmalıdır. Açık kırık durumunda yara temizlenmeli ve tıbbi yardım alınmalıdır.
Bu makalede, el kırılmasının belirtileri, türleri ve tedavi yöntemleri detaylı bir şekilde açıklandı. El kırıklarında erken müdahale, kalıcı hasarları önlemek için büyük önem taşır. Eğer elinizde yukarıda belirtilen belirtiler varsa, mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
